Hoe wij invulling geven aan goed bestuur

Pensioenfondsen vervullen een belangrijke maatschappelijke functie, waarbij goed bestuur cruciaal is. Lieke Snoek deelt haar ervaringen als bestuurssecretaris bij Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds. Ze zorgt ervoor dat besluiten op een transparante en integere manier tot stand komen en dat alle belang(hebbend)en worden meegenomen in het proces.

Wat is de rol van pensioenfondsen in de samenleving?

We bespreken met Lieke de ontwikkelingen rondom governance bij Centraal Beheer APF en de uitdagingen rondom goed bestuur. Lieke vertelt. “Pensioenfondsen vervullen een essentiële rol binnen onze samenleving. Ze zorgen niet alleen voor de oudedagsvoorziening voor miljoenen gepensioneerden, maar dragen ook bij aan economische stabiliteit, duurzaamheid en maatschappelijke ontwikkeling. Dit realiseren zij door als institutionele beleggers te investeren in onder meer klimaat, gezondheidzorg, infrastructuur en vastgoed.”

“Het is noodzakelijk dat pensioenfondsen hun verantwoordelijkheid blijven nemen en doorgaan met investeren vanuit een langetermijnperspectief, ten behoeve van zowel huidige als toekomstige generaties. Dit brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee voor het bestuur en de organisatie om integer en transparant te opereren.”

Hoe ga jij om met de governance binnen het Centraal Beheer APF?

“Governance binnen een pensioenfonds is de ultieme vorm van samenwerken, omdat er veel stakeholders zijn met verschillende belangen. Het is mijn taak om ervoor te waken dat alle stemmen worden meegewogen, en besluiten zorgvuldig worden genomen. Hierbij zijn transparantie en duidelijke communicatie over de genomen beslissingen essentieel om draagvlak te creëren en te behouden. Daarnaast is het ook belangrijk dat het bestuur, bij eventuele vragen vanuit de toezichthouders DNB en AFM, kan aantonen dat besluiten weloverwogen zijn genomen en dat alle betrokken stakeholders zijn gehoord. Mijn ervaring is om hier in de notulen voldoende aandacht aan te geven.”

Welke tip geef jij als bestuurssecretaris mee?

“Het hebben van overzicht is key! Een sterke helikopterview betekent niet alleen overzicht houden, maar verbanden zien voordat ze knelpunten worden. Een besluit staat zelden op zichzelf en heeft altijd effect op andere thema’s, stakeholders en planningen. Zijn alle collega’s geïnformeerd over de betreffende ontwikkelingen? Is er nagedacht over de stappen die gezet dienen te worden, vóór en na een besluit? Wat er speelt in de organisatie, welk sentiment leeft er bij een bepaald onderwerp? Proactief meedenken stelt jou en het bestuur in staat om de regie te behouden en verrassingen te voorkomen.”

Hoe ga je om met bestuurlijke uitdagingen?

“Om tot evenwichtige besluitvorming te komen moeten onze bestuurders continu afwegingen maken tussen rendement, risico’s en duurzaamheid. Prioritering is hierbij van essentieel belang. We kunnen immers niet alles tegelijk uitvoeren, en sommige activiteiten hebben nu eenmaal een hogere urgentie dan andere. Externe factoren, zoals veranderende wet- en regelgeving en geopolitieke ontwikkelingen, beïnvloeden de besluitvorming en kunnen ertoe leiden dat eerdere beslissingen worden herzien of aangescherpt. Het is daarom van belang flexibel te blijven en niet rigide vast te houden aan eerdere keuzes. De wereld verandert nou eenmaal elke dag en wij bewegen daarin mee”, aldus Lieke.

“In mijn werk als bestuurssecretaris zie ik dat goede keuzes voortkomen uit goede samenwerking. Ik zie van dichtbij hoe complex de afwegingen zijn die bestuurders moeten maken. Mijn rol is om het bestuur te ondersteunen en te ontzorgen. We doen het tenslotte samen. Door continu in gesprek te blijven met het bestuur en gebruik te maken van de expertise binnen Centraal Beheer APF, creëer ik ruimte voor het goede gesprek en voor een evenwichtige belangenafweging. Zo draag ik bij aan het vermogen van het bestuur om onder uitdagende omstandigheden de juiste beslissingen te nemen. Dat gaat niet altijd zonder wrijving, maar dat is onderdeel van het werk.”

Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen binnen de governance van het APF?

“De overgang naar het nieuwe pensioenstelsel (Wtp) is een van de grootste veranderingen die de pensioensector ooit heeft meegemaakt. Deze transitie vereist een strakke programmastructuur en intensieve afstemming met alle betrokken partijen: intern binnen het pensioenbureau, met onze uitbestedingspartners Achmea Pensioenservices en Achmea Investment Management, met toezichthouders DNB en AFM, onze raad van toezicht en belanghebbendenorganen. Na de invoering van de Wtp ziet de pensioenwereld er wezenlijk anders uit. De risico’s worden in het nieuwe stelsel door de deelnemer gedragen. Dit betekent dat er op een andere manier nagedacht dient te worden over een evenredige vertegenwoordiging van alle belanghebbenden. Binnen Centraal Beheer APF zijn we inmiddels al gestart met het evalueren van onze bestuursinrichting.”

“In de komende periode ga ik samen met het bestuur de strategie 2030 te herijken. Met als doel een heldere marktpositie en ambitie te formuleren voor de periode na invoering van de Wtp. Hierbij is een belangrijk aspect de forse vermindering van het aantal kringen binnen ons pensioenfonds. Dit is een wezenlijke verandering die vraagt om een vernieuwde governance.”

AI in de bestuurskamer

“Een andere belangrijke ontwikkeling is dat artificial intelligence (AI) en digitalisering een steeds prominentere plaats innemen binnen besluitvorming. Ik ben aan het experimenteren met het opnemen van vergaderingen en deze kwalitatief steeds beter laten samenvatten door CoPilot binnen het domein van Centraal Beheer APF. Ons pensioenfonds borgt deze zaken in de IT-commissie, die zelfstandig stukken in bespreking neemt. Een prachtige ontwikkeling als je het mij vraagt! Digitale ontwikkelingen, zoals AI, transformeren de pensioensector in hoog tempo en vereisen voortdurende aanpassing van het bestuur. AI biedt pensioenfondsen volop kansen om slimmer, sneller en doelgerichter te werken. Denk aan het automatiseren van terugkerende taken, het doorgronden van bestuurlijke stukken en het analyseren van trends. Daarnaast maakt deze technologie het mogelijk om efficiënter te werken en uiteindelijk kosten te reduceren. Door kritisch te blijven kijken naar uitvoeringskosten, zorgen we ervoor dat zoveel mogelijk van de ingelegde premie ten goede komt aan het uiteindelijke pensioen van onze deelnemers. Dat is goed nieuws want dat geld kan dan worden belegd met als doel een hoger pensioen op te bouwen.”

“Tegelijkertijd vereist de inzet van AI een zorgvuldige benadering. AI heeft geen geweten, geen visie en geen moreel kompas. Daarom blijft het cruciaal dat ik hier scherp op blijf en in het bestuurlijke proces aandacht blijf vragen voor de menselijke regie. We zorgen voor duidelijke kaders, ethisch verantwoord gebruik en volledige transparantie. Op dit punt zullen wij als pensioenfonds altijd alert en kritisch zijn. Zo blijft AI een middel en geen doel bij het realiseren van onze missie: een goed pensioen voor al onze deelnemers.”

Goed bestuur in het nieuwe pensioenstelsel

“Ik zie deze transitie als een waardevolle kans om samen met onze stakeholders verder te bouwen aan een toekomstbestendig pensioenfonds, waarbij governance een essentiële rol speelt. Voor mij persoonlijk betekent dit nog meer verdieping in goed bestuur, transparante communicatie en heldere besluitvorming. Door mijzelf met opleidingen uit te dagen blijf ik mijn kennis en vaardigheden ook voor de komende jaren verder doorontwikkelen.” Sluit Lieke af.

Wil je meer weten over onze governance? Neem dan contact op met Lieke Snoek, bestuurssecretaris van het Pensioenbureau of Janwillem Bouma, bestuurder bij Centraal Beheer APF.